ซีอีโอ อาลีบาบา แดเนียล จาง เน้นสร้างนักนวัตกรรมรุ่นใหม่เพื่อสร้างอนาคต

ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร อาลีบาบา “แดเนียล จาง" เข้าร่วมงานกับอาลีบาบา กรุ๊ป เมื่อปี 2550 และกลายเป็นผู้ขับเคลื่อนความสำเร็จของอาลีบาบาอย่างเทศกาลช้อปปิ้งระดับโลก 11.11 ซึ่งสร้างยอดมูลค่าสินค้ารวม (GMV) ถึง 30,800 ล้านเหรียญสหรัฐในปีที่ผ่านมา ผู้บริหารอดีตนักบัญชีวัย 47 ปี นับเป็นตัวแสดงหลักในการผนึกเทคโนโลยีกับอีคอมเมิร์ส สร้างสรรค์ให้เกิด “New Retail” โมเดลขึ้นในจีน นอกจากนั้น แดเนียลยังได้สร้างคนรุ่นใหม่ให้กับอาลีบาบา โดยหยิบยื่นโอกาสในการแสดงออกและทดลองแนวคิดใหม่ ๆ อยู่เสมอ

เมื่อเร็วๆ นี้ คณะเศรษฐศาสตร์และการจัดการ มหาวิทยาลัยชิงเต่า ร่วมกับ CEM ได้จัดงานประชุม “The Innovation and Entrepreneurship Education in the New Era: Challenges and Opportunities conference” และได้เชิญ นายแดเนียล จาง ไปร่วมบรรยาย นายจาง นำเสนอเรื่องราวความสำเร็จของอาลีบาบา 4 เรื่องมาเป็นกรณีศึกษา พร้อมแบ่งปันประสบการณ์เกี่ยวกับการเลือกโอกาสที่เหมาะสม ความหมายที่แท้จริงของนวัตกรรมและการเปลี่ยนแปลงของอาลีบาบาจากการเป็นนักสร้างฝันมาสู่นักสร้างอนาคต โดยมีใจความสำคัญดังต่อไปนี้

มองโอกาสให้ทะลุ

ในทุกวัน เราเห็นโอกาสมากมาย ใหญ่บ้างเล็กบ้าง แต่เมื่อเราพิจารณาอย่างละเอียด โอกาสที่ผ่านเข้ามามากอาจไม่ใช่โอกาสที่แท้จริง สิ่งสำคัญคือทำอย่างไรเราจะเลือกโอกาสที่ดีที่สุดและเรียงลำดับโอกาสได้

โอกาสต้องไม่ใช่โอกาสของวันนี้ ถ้าคุณเห็น คู่แข่งคุณก็เห็นเหมือนกัน ผู้ประกอบการแท้จริงต้องสามารถเห็นโอกาสของพรุ่งนี้ แม้คนจะไม่เชื่อคุณ แต่นั่นเป็นเรื่องธรรมดาของผู้บุกเบิกในตลาด (First-Mover) ขอเพียงแต่ลองสิ่งใหม่ คุณอาจจะแก้ไขประเด็นปัญหาของวันพรุ่งนี้

เรื่องที่ 1 การค้นพบโอกาสของจีนในด้านออนไลน์

นายจาง กล่าวถึงเมื่อครั้งแจ็ค หม่า ผู้ก่อตั้งอาลีบาบาได้ใช้อินเทอร์เน็ตเป็นครั้งแรกในปี 2538 ที่อพาร์ตเม้นท์ของเพื่อนใน ซีแอตเทิล เมื่อเขาพิมพ์ค้นหาคำว่า “เบียร์” แล้วพบว่ามีผลลัพธ์มากมาย แต่เมื่อพิมพ์ “เบียร์” และ “จีน” กลับไม่พบอะไรเลย และนั่นคือจุดที่ทำให้ แจ็ค หม่า เห็นถึงโอกาส เขาตระหนักถึงอำนาจของอินเทอร์เน็ตที่จะช่วยสร้างการค้าระดับโลกและโอกาสในการส่งออกของธุรกิจจีน

คาดหวังอนาคต

อย่าพยามหาโซลูชั่นที่เพอร์เฟ็ค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในธุรกิจที่มีการแข่งขันสูง ในโลกที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เรามักจะคุ้นเคยกับคำว่า “อย่าตกรถไฟ” ขอแค่อย่าเป็นคนสุดท้ายที่ขึ้น ในกรณีนี้ เราต้องเตรียมพร้อมสำหรับรถไฟขบวนต่อไปและเป็นคนแรกที่ขึ้นรถขบวนนั้น เตรียมพร้อมสำหรับอนาคต แทนที่จะวิ่งไล่ตามคู่แข่ง

เป็นผู้สร้างอนาคต

บริษัทต้องมีความฝันและวิสัยทัศน์ที่ยิ่งใหญ่สำหรับวันพรุ่งนี้ แต่อาลีบาบาต้องการมากกว่านักสร้างฝัน เราต้องฝ่าฝันเพื่อให้เป็น "นักสร้างอนาคต" (Future Shaper) เราต้องการสร้างรถด่วนขบวนถัดไป ไม่ใช่วิ่งตาม

ในการสร้างธุรกิจ เราต้องมีแผนธุรกิจ ทำวิจัยตลาด และเข้าใจลูกค้า แต่ถ้าเราเริ่มธุรกิจโดยการลงถือทำ จะเป็นการแก้ไขสิ่งที่ผิดพลาด เราจะทำผิดพลาดมากมาย สิ่งสำคัญคือ จะแก้ไขมันได้อย่างมีประสิทธิภาพแค่ไหน ดังนั้น จงมอบโอกาสแก่คนรุ่นใหม่ในการสร้างความผิดพลาด เขาจะเรียนรู้วิธีที่ถูกต้องแล้วก้าวไปสู่จุดหมายที่ต้องการ

แน่นอนว่าทุกอย่างมีต้นทุนความเสี่ยงที่ยอมรับได้ ต้นทุนที่ใหญ่ที่สุดของนวัตกรรมคือ โอกาส ถ้าไม่ลอง เราจะไม่มีวันรู้ว่าอะไรดีอะไรไม่ดี อะไรจะก่อให้เกิดผลสำเร็จ อะไรที่จะทำให้ล้มเหลว สิ่งที่ก่อให้เกิดผลสำเร็จจะทำให้คุณก้าวไปไกลกว่าคู่แข่ง

เรื่องที่ 2 การย้ายไปอยู่บนโทรศัพท์มือถือของเถาเป่า

นายจางย้อนความไปถึงระหว่างปี 2555-2556 ซึ่งเป็นช่วงเริ่มต้นของอินเทอร์เน็ตบนมือถือ ทีมวิศวกรของอาลีบาบาได้รับมอบหมายให้ดูแลการเปลี่ยนถ่ายของเถาเป่าไปสู่โทรศัพท์มือถือ ผลลัพธ์กลับไม่เป็นที่น่าพึงพอใจ เนื่องจากวิศวกรเป็นกลุ่มคนที่ใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะ นางจางจึงได้จ้างคนรุ่นใหม่ที่ไม่มีภาพเดิมๆ ของเถาเป่าสมัยเป็นเว็บไซต์ช้อปปิ้งบนพีซี หกปีต่อมา เจียง ฟาน หนึ่งในทีมวิศวกร ได้กลายมาเป็นกรรมการผู้จัดการใหญ่ของเถาเป่าด้วยวัยเพียง 35 ปี ณ วันนี้ ตลาดออนไลน์ของอาลีบาบา มีผู้ใช้ที่เข้าถึงผ่านโทรศัพท์มือถือเกือบ 700 ล้านราย ต่อเดือน

นวัตกรรม

นวัตกรรมไม่ใช่เรื่องเฉพาะภาพรวม แต่เป็นเรื่องรายละเอียด นวัตกรรมคือเรื่องเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาที่ลูกค้าต้องเผชิญ เราจึงมักพูดกันเสมอว่าเมื่อไหร่ที่เรารู้ว่าอะไรคือปัญหา เมื่อนั้นเราจะค้นพบโอกาส

เรื่องที่ 3 เติมเต็มความต้องการที่ยังไม่ได้รับการตอบสนอง

ในปี 2546 อีเบย์เป็นเจ้าตลาดอีคอมเมิร์สในจีน ด้วยส่วนแบ่งตลาดประมาณร้อยละ 90 แต่ทีมอาลีบาบาเล็งเห็นว่าอีเบย์เป็นเพียงแพลตฟอร์มประมูลราคาที่ผู้ซื้อและผู้ขายไม่มีโอกาสที่จะติดต่อสื่อสารเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กันและกัน ทั้งที่ความเชื่อมั่นเป็นสิ่งที่คนทำธุรกิจโดยไม่เห็นหน้าคาดตากันต้องการ ทีมงานจึงได้สร้างฟีเจอร์ “live chat” สำหรับ ตลาดออนไลน์ของอาลีบาบา เพื่อให้ร้านค้าและลูกค้าสามารถติดต่อสื่อสารกันได้เป็นครั้งแรก ต่อมา “live chat” ได้เป็นมากกว่าเครื่องมือสื่อสาร แต่เป็นการบริการลูกค้าที่ยอดเยี่ยม และเป็นส่วนสำคัญในการสร้างความเชื่อมั่นระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย

ผู้ประกอบการ

คนส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับโอกาสทางธุรกิจ แต่ถ้าคุณต้องการเป็นผู้ประกอบการที่แท้จริง คุณต้องสามารถแก้ปัญหาให้กับสังคมได้ มองไปรอบ ๆ โลกนี้ จะพบว่าปัญหาสังคม ที่คุณสามารถแก้ไขได้นั้นยิ่งเป็นปัญหาใหญ่แค่ไหน ธุรกิจที่คุณสร้างก็ยิ่งใหญ่มากขึ้นเท่านั้น พันธกิจของอาลีบาบาคือ “การทำให้ทุกคนสามารถทำธุรกิจได้อย่างสะดวกสบายจากทุกหนแห่งทั่วโลก” เป็นเหตุผลที่ทำให้อาลีบาบาเติบโตขึ้นมาได้อย่างที่เป็นในวันนี้ เราไม่เพียงแต่ทำธุรกิจเพื่อตัวเอง แต่เพื่อสังคมโดยรวม

เรื่องที่ 4 จากกล่องข้าวอาหารกลางวัน สู่ยักษ์ใหญ่ด้านส่งอาหาร

เอ้อเลอมา (Ele.me) เป็นผู้ให้บริการเดลิเวอรี่ระดับท้องถิ่นของอาลีบาบา ก่อตั้งในปี 2551 เพื่อตอบสนองความต้องการของนักศึกษามหาวิทยาลัยเซี่ยงไฮ้ เจียวทง ที่บ่นว่าไม่มีตัวเลือกเรื่องอาหารเวลาเรียน ผู้ก่อตั้งเอ้อเลอมาเล็งเห็นโอกาสจึงนำเสนอบริการจัดส่งอาหารเที่ยงภายในมหาวิทยาลัย ก่อนจะขยายตัวอย่างรวดเร็วสู่การให้บริการตามบ้านและสำนักงาน สิบปีให้หลัง เอ้อเลอมา กลายเป็นผู้ให้บริการเดลิเวอรี่อาหารตามสั่งที่ใหญ่ที่สุดอันดับสองของจีน และกลายเป็นส่วนหนึ่งของอาลีบาบา กรุ๊ปในปี 2561

คุณค่า ไม่ใช่ มูลค่า

สตาร์ทอัพควรให้ความสำคัญในการสร้างคุณค่า ไม่ใช่มูลค่า คนจำนวนมากมีแนวคิดยอดเยี่ยม จึงได้สร้างพาวเวอร์พ้อยต์ พรีเซ็นเตชั่นที่ยอดเยี่ยม แล้วใช้แผนงานนั้นมาระดมทุนรอบแรก เขาใช้เงินไปกับการสร้างธุรกิจให้ใหญ่ระดับหนึ่งเพื่อระดมทุนอีกรอบ แต่สิ่งนั้นได้สร้างคุณค่าบ้างหรือไม่ ถ้าคำตอบคือใช่ ลูกค้าจะอยู่กับคุณ แต่ถ้าไม่ใช่ เขาก็จะจากไป

คนต้องมาก่อน

นายจางกล่าวว่า สิ่งที่สำคัญที่สุดในหน้าที่และความรับผิดชอบคือคน เรามีธุรกิจและแพลตฟอร์มที่ดีเยี่ยม แต่สิ่งเหล่านั้นมีจุดสำคัญคือคน ถ้าคุณมีคนที่ใช่ คุณก็จะได้นวัตกรรมที่ใช่ มันไม่ใช่แค่มีไอเดีย แต่มันคือการมีคนที่มีวิสัยทัศน์และมีความสามารถในการที่จะทำวิสัยทัศน์ให้เกิดขึ้นจริง คนรุ่นใหม่บางคนมีความคิดสร้างสรรค์และมีแพชชั่น แต่เขาไม่มีผู้นำที่ดี เราจึงต้องสอนเขาให้นำทีม และนั่นคือวิธีที่อาลีบาบาทำ เพื่อให้มั่นใจว่าความสำเร็จจะยังคงเกิดขึ้นต่อเนื่องในอนาคต

“เมื่อผมคุยกับทีม ผมเริ่มต้นด้วยการฟังเสมอ บางครั้งผมต้องคอยเตือนตัวเองว่าอย่าคอมเมนท์ในทันที เพราะในฐานะซีอีโอ ถ้าผมบอกแนวคิดก็เปรียบเสมือนผมตัดสินใจ ควรจะให้เวลาให้เขาได้ลองทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยตัวเขาเองดู ผลลัพธ์อาจสร้างความประหลาดใจให้คุณ”